Odpady medyczne

Dziś słówko o odpadach medycznych. Przeglądając różne fora dla asystentek i higienistek zauważyłam, że wiele z nas ma problem właśnie z klasyfikacją odpadów, kodami oraz gdzie i jakie odpady wyrzucamy.

ODPADY MEDYCZNE (podział wg Ustawy):

1. odpady komunalne – odpady powstałe w gospodarstwach domowych, a także odpady nie zawierające odpadów niebezpiecznych, pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych.
2. odpady medyczne – są to odpady powstające w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych oraz prowadzeniem badań i doświadczeń naukowych w zakresie medycyny.

Odpady medyczne to substancje stałe, ciekłe i gazowe powstające przy leczeniu, diagnozowaniu oraz profilaktyce, w działalności medycznej prowadzonej w obiektach lecznictwa zamkniętego, otwartego oraz w obiektach badawczych i eksperymentalnych. Odpady medyczne powstają w różnych jednostkach opieki zdrowotnej, takich jak: szpitale ogólne, szpitale psychiatryczne, sanatoria rehabilitacyjne, ośrodki leczenia odwykowego, ośrodki rehabilitacyjne dla narkomanów, zakłady pielęgnacyjno-opiekuńcze, zakłady leczniczo wychowawcze, zakłady opiekuńczo-lecznicze, szpitale uzdrowiskowe, sanatoria uzdrowiskowe, hospicja, przychodnie, ośrodki zdrowia, poradnie, punkty lekarskie, praktyki lekarskie (indywidualne, indywidualne specjalistyczne i grupowe).

Klasyfikacja odpadów medycznych:

1. odpady bytowo-gospodarcze – odpady z pomieszczeń biurowych, administracyjnych, zaplecza warsztatowego i służb technicznych

• odpady bytowe z oddziałów nie zabiegowych
• odpady z kuchni i resztki posiłków z oddziałów niezakaźnych

2. odpady specyficzne (zakaźne) – odpady, które mają bezpośredni kontakt z chorymi i stanowią zagrożenie infekcyjne dla ludzi i środowiska

• odpady zakażone drobnoustrojami, np. zużyte materiały opatrunkowe, materiały laboratoryjne i medyczne, amputowane części ciała, zwłoki zwierząt doświadczalnych
• leki cytostatyczne (chemioterapia) i sprzęt używany przy ich podawaniu
• opakowania po lekach oraz leki przeterminowane

3. odpady specjalne:

• odpady radioaktywne i srebronośne (np. amalgamaty)
• zużyte diagnostyki izotopowe, oleje, baterie, rozpuszczalniki i odczynniki chemiczne
• substancje toksyczne oraz chemiczne nie nadające się do spalenia ze względów BHP
• uszkodzone termometry rtęciowe i zużyte świetlówki

4. odpady wtórne – pozostałości po przeróbce termicznej odpadów specyficznych:

• popiół
• zeszklony żużel
• wyżarzone elementy metalowe
• pyły i szlamy pochodzące z urządzeń odpylających

KODY ODPADÓW MEDYCZNYCH:

18 – odpady medyczne i weterynaryjne

01 – odpady z diagnozowania, leczenia i profilaktyki medycznej

* - szczególnie niebezpieczna grupa odpadów

• 18 01 01 – narzędzia chirurgiczne i zabiegowe oraz ich resztki
• 18 01 02* - części ciała i organy oraz pojemniki na krew i konserwanty służące do jej przechowywania
• 18 01 03* - inne odpady, które zawierają żywe drobnoustroje chorobotwórcze lub ich toksyny oraz inne formy zdolne do przeniesienia materiału genetycznego, o których wiadomo lub co do których istnieją wiarygodne podstawy do sądzenia, że wywołują choroby u ludzi i zwierząt
• 18 01 04 – inne odpady niż wymienione w 18 01 03*
• 18 01 06* - chemikalia, w tym odczynniki chemiczne zawierające substancje niebezpieczne
• 18 01 07 – chemikalia, w tym odczynniki chemiczne inne niż wymienione w 18 01 06*
• 18 01 08* - leki cytotoksyczne i cytostatyczne
• 18 01 09 – leki inne niż wymienione w 18 01 08*
• 18 01 10* - odpady amalgamatu dentystycznego
• 18 01 80* - zużyte kąpiele lecznicze aktywne biologicznie o właściwościach zakaźnych
• 18 01 81 – zużyte kąpiele lecznicze inne niż wymienione w 18 01 80*
• 18 01 82* - pozostałości z żywienia pacjentów oddziałów zakaźnych

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dn.23 sierpnia 2007r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami medycznymi na podstawie art. 7ust.4 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 39z 2007r., poz. 251 i Nr.88, poz.587) odpady medyczne grupuje się w następujący sposób:

1. odpady medyczne o kodach 18 01 02,18 01 03,18 01 80,18 01 82,zwane dalej „odpadami zakaźnymi”, są to odpady niebezpieczne, które zawierają żywe mikroorganizmy lub ich toksyny, o których wiadomo lub co do których istnieją wiarygodne podstawy do przyjęcia,że wywołują choroby zakaźne u ludzi lub innych żywych organizmów.
2. odpady medyczne o kodach 18 01 06, 18 01 08,18 01 82 zwane „odpadmi”, są to odpady niebezpieczne, które zawierają substancje chemiczne, o których wiadomo lub co do,których istnieją wiarygodne podstawy do sądzenia, że wywołują choroby niezakaźne u ludzi lub innych żywych organizmów, albo mogą być źródłem skażenia środowiska.
3. odpady medyczne o kodach 18 01 01,18 01 04, 18 01 07, 18 01 09, 18 01 81 zwane „odpadami pozostałymi”, są to odpady medyczne nieposiadające właściwości niebezpiecznych.

Postępowanie z ostrymi odpadami (igły, kaniule, ostrza, wiertła itp.)

1. Bezpośrednio po użyciu umieszczać ostre odpady w plastikowym, twardościennym pojemniku, nie oddzielając igieł od strzykawek.
2. Pojemniki napełniać do 2/3 objętości.
3. Pojemniki opisywać datą rozpoczęcia użytkowania i datą zamknięcia4. Pojemniki napełniamy maksymalnie przez 4–5 dni. Do momentu odbioru do utylizacji, pojemniki przechowujemy w wydzielonym pomieszczeniu, o temp. do 10 °C – do 48 godzin, o temp. < 10°C do 14 dni

Postępowanie z odpadami medycznymi.

Odpady medyczne, powstałe w trakcie udzielania świadczeń zdrowotnych w jednostkach ochrony zdrowia oraz w ośrodkach prowadzących badania i doświadczenia naukowe w zakresie medycyny, zbiera się selektywnie w miejscach ich powstawania z podziałem na odpady zakaźne, specjalne i pozostałe. Odpady te powinny zostać usunięte przez osoby udzielające świadczeń zdrowotnych, zgodnie z procedurą.

Odpady niebezpieczne z wyjątkiem odpadów o ostrych końcówkach i krawędziach:

1. Zbiera się w miejscu ich powstawania i wyrzuca do: wiadra pedałowego wyłożonego workiem foliowym lub do worka jednorazowego użytku z folii polietylenowej, nieprzezroczystego, wytrzymałego, odpornego na działanie wilgoci i środków chemicznych, z możliwością jednokrotnego zamknięcia, zawieszonego na stelażu
2. Worki jednorazowego użycia umieszcza się na stelażach lub w sztywnych pojemnikach,w taki sposób, aby ich górna wywinięta na szerokość 20 cm. Krawędź, nie uległa skażeniu.
3. Wiadra pedałowe po usunięciu worka myjemy i dezynfekujemy
4. Odpady medyczne o ostrych końcach krawędziach zbiera się w sztywnych, odpornych na działanie wilgoci, odpornych mechanicznie na przekucie bądź przecięcie pojemnikach jednorazowego użytku. Pojemniki te umieszcza się w miejscach powstawania odpadów.
5. Pojemniki lub worki,o których mowa wyżej, należy wymieniać na nowe, nie rzadziej niż jeden raz dziennie. Mogą być one wypełnione nie więcej niż 2/3 ich objętości.
6. Pojemniki lub worki,o których mowa wyżej, należy wymieniać na nowe, nie rzadziej niż co 48 godzin: mogą być one wypełnione nie więcej niż do 2/3 ich objętości.
7. Niedopuszczalne jest otwieranie raz zamkniętych pojemników lub worków jednorazowego użytku.
8. W przypadku uszkodzenia worka lub pojemnika należy go w całości umieścić w innym większym nieuszkodzonym worku lub pojemniku.
9. Każdy pojemnik i worek jednorazowego użycia powinien posiadać:

• widoczne oznakowanie, świadczące o rodzaju odpadów w nich przechowywanych,
• widoczne oznakowanie świadczące o miejscu pochodzenia odpadów,
• datę zamknięcia,
• informacje pozwalające zidentyfikować osobę zamykająca pojemnik lub worek.

10. Odpady zakaźne gromadzi się w workach koloru czerwonego.

Segregacja odpadów w poszczególnych pojemnikach (wg książki „Egzamin zawodowy. Asystentka stomatologiczna” Wydawnictwo Edukacyjne ESAN)

CZERWONY WOREK (odpady medyczne skażone), np:

• jednorazowe środki ochrony indywidualnej pacjenta (serweta, ochraniacz na zagłówek, wkład do spluwaczki, kubek, końcówka ślinociągu),
• rękawiczki jednorazowe lekarza i asystentki/higienistki,
• maseczka jednorazowa,
• gaziki po dezynfekcji asystora,
• opakowanie po soli fizjologicznej,
• wałeczki ligniny, kulki waty, sączki papierowe,
• resztki materiałów.

NIEBIESKI WOREK (odpady medyczne pozostałe), np:

• opakowanie papierowo-foliowe po narzędziach,
• inne opakowania, jeśli są puste, np. po gazikach, masie wyciskowej,
• resztki masy wyciskowej z miski.

TWARDOŚCIENNY POJEMNIK (odpady ostre), np:

• strzykawki wraz z igłami,
• igła użyta do nabrania znieczulenia,
• ostrze skalpela,
• igła atraumatyczna z pozostałą nicią,
• ampułka po środku znieczulającym.